Op zoek naar leuke onderwerpen om over te bloggen stuitte ik op het woord ‘mantelzorg’. Best een raar woord eigenlijk, mantelzorg... Laat ik daar eens dieper induiken.

Mantelzorg is de langdurige, onbetaalde zorg voor ernstig zieken, gehandicapten en hulpbehoevenden door mensen uit de naaste omgeving

Mantelzorg is een neologisme gemaakt door de samenstelling van ‘mantel’+’zorg’. Dit betekent dat het woord ontstaan is door meerdere bestaande woorden als het ware aan elkaar te plakken. Bij de meeste samenstellingen is de betekenis van het totaal vrij duidelijk, maar in het geval van mantelzorg gaat het om een geheel nieuw woord.

Dit zorgt ook voor de vraag die bij mij opkwam over de herkomst... Het probleem in mantelzorg is niet de zorg, dat is zo klaar als een klontje... Maar wel de mantel. Hoe valt dat uit te leggen?

Zorg als een mantel

De etymologiebank van het Meertens Instituut bood uitkomst. Hierin staat dat de uivinder van de term, meneer Hattinga Verschure (1971), mantelzorg als volgt heeft uitgelegd: [...] de zorg die men binnen zo’n groep aan elkaar verleent is voor elk lid van de groep als een mantel, die verwarmt, beschut en beveiligt. [...]

Ik zie het beeld van Sint-Maarten voor me, die zijn mantel deelde met een blinde bedelaar. In figuurlijke zin schenkt (of leent) iemand zijn mantel aan iemand die het op dat moment, op welke manier dan ook, kan gebruiken.

In de jaren ’70 omvatte mantelzorg ook normale zorg, zoals de zorg voor het eten van een familie, of de zorg voor kinderen. Tegenwoordig is de term dus wat minder ‘alomvattend’ en eigenlijk ‘enger’ geworden.

Enfin, de mantel is helder. Ook al ben ik nog benieuwd of de bedenker van het woord ook aan Sint-Maarten moest denken...

Palliatieve zorg

Om na deze opheldering nog wat verwarring te zaaien wil ik nog even palliatieve zorg behandelen. Op de Wikipedia-pagina over Sint-Maarten kun je zien dat de term ‘palliatieve zorg’ ook van mantel is afgeleid (pallium = mantel in het Latijn). Palliatieve zorg betekent verlichtende, verzachtende zorg in (tegenover curatieve – genezende – zorg). Mantelzorg is dus eigenlijk een hyponiem van palliatieve zorg: het is een specifiekere vorm van palliatieve zorg. Of is mantelzorg in jouw ogen wel curatief?

Maar of het gebruiken van twee woorden die bijna hetzelfde betekenen, maar net niet helemaal nou zoveel duidelijkheid geeft?

Weer wat geleerd!

Lisanne