• Door Lisanne
  • In Taal
  • 12 april 2018

Het effect van verkleinwoorden in een tekst

Gisteren waren wij lekker een dagje weg. We hebben een stadje bezocht en daar heerlijk in het zonnetje op een terrasje een wijntje gedronken.

Het Nederlands barst van de verkleinwoorden. Vrijwel alle zelfstandig naamwoorden kunnen worden verkleind. We zijn er dol op en gebruiken ze ontzettend veel. In gesprekken en in teksten. Maar is dat zo handig? Wat is het effect van verkleinwoorden in een tekst? Wanneer kun je beter geen verkleinwoorden gebruiken? In dit blog lees je er van alles over.

Verkleinen. De letterlijke betekenis

Een verkleinwoord of een woord in de verkleinde vorm kan slaan op de letterlijke betekenis van dit woord. Dit het denotatie. De ‘vaste’ betekenis van het woord. Een ‘balletje’ is dus een kleine bal. Zolang je in je tekst (of gesprek) woorden in deze context gebruikt is er niets aan de hand. Maar bedenk je wel dat het niet per se duidelijk hoeft te zijn dat je ook daadwerkelijk deze betekenis bedoelt.

Meer weten over de spellingsregels rond verkleinwoorden? Klik dan op de onderstaande afbeelding en lees mijn bijbehorend blogje ;-) 

Hoe zit het met de spellingsregels voor verkleinwoorden? Hier vind je de regels.| Djuzz

Connotaties. Het woord een ‘gevoel’ meegeven.

De woorden hebben in verkleinde vorm vaak een zogeheten connotatie. Een connotatie is een (vaak emotionele) associatie die aan het woord wordt meegegeven. Het betreft de gevoelswaarde, stilistische waarde en sociale betekenis (Appel, 2002). Op deze manier krijgt het woord een extra laagje ‘gevoel’ bovenop de betekenis.

Zo kun je connotaties van gezelligheid (sfeer), eufemisme en neerbuigendheid meegeven door een verkleinwoord te gebruiken. Houd wel altijd in je achterhoofd dat de ontvanger bepaalt welk gevoel het woord heeft. Je kunt daar als schrijver (zender) in sturen, maar je hebt geen zekerheid dat de ontvanger dezelfde connotatie heeft. 

Verkleinwoord met connotatie van gezelligheid

Een voorbeeld van de connotatie van gezelligheid heb ik in de inleiding gebruikt. We gaan met zijn allen massaal dagjes of weekendjes weg. In tijd duurt dit net zo lang als een weekend helemaal niks doen, maar een weekendje klinkt toch nét even wat gezelliger. Met hetzelfde idee drinken we een biertje of pakken we een terrasje. Het is niet zo dat het glas bier dat je drinkt kleiner is en het terras waar je op zit is ook niet per definitie klein.

Drink jij liever een glas of glaasje wijn? | Het effect van verkleinwoorden in een tekst | Djuzz

Verkleinwoord met connotatie van eufemisme

Verkleinwoorden kunnen ook een eufemisme in de betekenis dragen. Op deze manier doe je lijken alsof iets minder erg is dan het daadwerkelijk is. Een glaasje wijn per avond lijkt minder ‘verslaafd’ dan een glas wijn per avond. Terwijl je geen kleiner glas inschenkt. 

Verkleinwoord met connotatie van neerbuigendheid

Door verkleinwoorden te gebruiken kunnen woorden een neerbuigende of denigrerende connotatie mee krijgen. Zo kun je iets ‘onbenullig’ of ´onbelangrijk´ maken. Deze connotatie heb ik gebruikt bij de verwijzing naar mijn 'blogje' over de spellingsregels rond verkleinwoorden. Het blog lijkt erdoor minder belangrijk of er weinig toe doen. Een ander voorbeeld is: ‘Jij doet in de week niet veel meer dan een uurtje hardlopen.’ Dit klinkt al heel anders dan: ‘Jij loopt wel een uur per week hard’.

Of vergelijk: ‘Zij had laatst ook een ideetje, maar ik ben vergeten wat.’ met: ‘Zij had laatst ook een idee, maar ik ben vergeten wat.’ In het eerste voorbeeld is het een onbelangrijk idee wat je vergeten bent en het dus niet erg is. Terwijl het idee in het tweede voorbeeld wel degelijk belangrijk was en het dus erg is dat je het vergeten bent.

Opleuken en ‘lichter’ maken

Schrijf je een licht artikel of een column en moet het vooral een ‘leessnack’ zijn? Dan kun je je tekst opleuken met verkleinwoorden. Op deze manier verrijk je je tekst met gevoelens, emoties door de bovengenoemde connotaties. De lezer kan zich dan eenvoudig een voorstelling maken van datgene wat beschreven wordt.

Verkleinwoorden verhullen of tonen onzekerheid of twijfel

Verkleinwoorden zwakken je tekst af. Gebruik in zakelijke teksten zo min mogelijk verkleinwoorden, tenzij ze noodzakelijk zijn voor de daadwerkelijke betekenis. Door woorden in de verkleinde vorm te gebruiken toon je aan dat je onzeker bent van je zaak of zwak je het belang van datgene wat je schrijft af. Je bent niet de expert. Om autoriteit te verkrijgen dien je sterk in je schoenen te staan.

Moet je een plan van aanpak schrijven? Of een subsidieaanvraag doen? Spreek (schrijf) dan over je beste idee of plan.


Wat vermijd je verder in je tekst? Lees hier alles over twijfelwoorden!

Contact

Email: info@djuzz.nl
Close